गाई जात्रा

गाई जात्रा

गाई को अभिनय गर्दै

एक बर्ष भित्र दिवंगत भएका व्यक्ती का परिवार ले म्ऋतक को सम्झनामा  वास्तविक गाई वा मान्छेलाई गाई को प्रतिमा लगाइ गाई निकलिन्छ। जसलाई नेपाल भाषा मा सापारु अथवा ' सा व्छायागु' भनिन्छ।

यस किसिम को कार्य गाउँ मा दुई प्रकारले निकल्ने गरेको पाईन्छ।

१) गाई को प्रतिमा लगाएर (साधारण ) २) वास्तविक गाई सहितको खत निकाल्ने।

१) साधारण: यसमा ४ जनाको टोली हुन्छ। जस मध्ये दुई जनाले गाईँ को प्रतिमा लगाइ गोरु झै हलोको जुवा  बोक्छन् र बाँकी दुई मध्ये एक ले पछाडि बसेर हलो समाएर गोरु जोतेको अभिनय गर्छ भने अगाडि बस्ने एक जना ले दुध दुहुन बल्तिन र गाई लाई घाँस खुवाउन घाँस सहितको डोको बोकेर अगाडि रहन्छ।

यी ४ जना को टोली ले गोरु जोतेको अभिनय गर्दै गाउँ परिक्रमा गर्दछन् र टोली सँगसँग उक्त समुह का म्ऋतक को सम्झनामा (नाम बाट) फल फुल र भुतेको अन्न दान गर्दै एल (L) आकर को गाउँ को चक्रपथ (Ring Road)  परिक्रमा गर्दछ।

खट निकाल्ने

म्ऋतक को प्रतिमा वा तस्विरलाई पूजा गरी खटमा रखिन्छ। सो खट लाई निम्न सहभागीको क्रममा गाउ परिक्रम गरिन्छ।

जस अनुसार:

१) बसु लयगु ( बाटोमा कपडा बिच्छ उने )

२) वास्तविक गाई

३) वेद वाचक ऋषी

४) राधा कृष्ण

५) प्रतिमा सहित को खत

६) भजन खल

खटको अगाडि अगाडि २/३ जना मनीसले बाटोमा कपडा बिचाउदै जान्छन्। जस लाई नेपाल भाषामा 'वसुलायगु' भनिन्छ। वसुलायगु उचस्तर को स्वागतका लगी प्रयोग गरिन्छ।

यस प्रकृयामा म्ऋतक महिला भए फलफुल अन्न र प्रसाद बाध्ने समुह पनि महिला वा महिला को भेषभुषा मा र पुरुष भए पुरुष वा पुरुष को भेष भुषामा हुने गर्दछ। एउटा खट निकाल्न कम्ती मा पनि ५० जना मानीसको आवसेक्ता पर्दछ। यो खर्चिलो र कठिन हुँदा हुँदै पनि बढी मनीसहरु यसै लाई अङ्गल्न चाहन्छन्।

गाईजात्राको दिन महत्वपूर्ण भूमिका निर्बाह गर्ने समुह हो, भजनखलक। उनीहरु बिहान ५ बजेदेखी आ-आफ्नो निस्चित स्थानमा बसेर गुंलाधर्म सेवामा लाग्छन् र त्यस पछी गाउ को चोक र पाटीहरुमा पालै-पालो गीत गाएर गाउ परिक्रमा गर्दछन्। जुन जुन ठाउँमा गाउँछ, ती ठाउँका टोल बासीले दान प्रादन गर्ने गर्दछ। यसरी भजन गाउँदै पुरै गाउ परिक्रमा गरिसके पछी आ-आफ्नो भजन खल परिवार बाट खट निकाल्ने कोही भए सो ठाउँमा गएर म्ऋतक को सम्झनाका गीत गाउँदै गाउ परिक्रमा हुन्छ र नभए आफ्नै भजन खल कजिंको घरमा फर्कन्छ। यस दिन भजन खलहरु बिहान देखी बेलुकी सम्म गाउने कार्ये मा ब्यस्त रहन्छ।